Wat is tilt-shiftfotografie eigenlijk?

Wat is tilt-shiftfotografie? Tja, waar moet ik beginnen? Allereerst heeft een tilt-shiftlens buitengewone instelmogelijkheden zoals we dat ook zien bij technische camera’s met een balg. En de werking ervan is gebaseerd op het Scheimpflug-principe, vernoemd naar de Oostenrijkse legerkapitein en cartograaf Theodor Scheimpflug die leefde van 1865 tot 1911. Tijdens zijn loopbaan ontwikkelde hij een methode en een apparaat voor het corrigeren van perspectiefvervorming in luchtfoto’s.

Ik zal daar nu niet verder op ingaan en je ook de natuurkundige, mathematische benadering besparen. Een tilt-shift lens is dus eigenlijk een technische camera op zakformaat waarmee je bijzondere dingen kunt doen. Het gros van de fotografen gebruikt tilt-shiftlenzen voor correctie van de perspectivische vertekening in architectuurfoto’s, ook wel convergerende verticalen genoemd. Maar je kunt er zoveel meer mee dan dat en bovendien zijn tilt-shiftlenzen van superieure kwaliteit.

Waarom zijn tilt-shift lenzen van superieure kwaliteit?

Dat heeft vooral te maken met de grootte van het lensoppervlak dat het mogelijk moet maken om zowel horizontaal als verticaal te kunnen shiften zonder dat de sensor uit het beeld raakt. In de neutraalstand wordt alleen het centrum van het lensoppervlak gebruikt dat resulteert in een lens die volkomen vrij is van randonscherpte, vignetting, vervorming en CA (chromatische aberratie), enigszins vergelijkbaar met cinematografische objectieven die ook een bizarre image quality leveren.

Wat kun je allemaal met een tilt-shift lens?

Het voorgaande spreekt wellicht tot de verbeelding maar waar het natuurlijk om draait is wat je ermee kunt. Dat is nogal wat want een tilt-shiftlens excelleert op diverse terreinen zoals architectuur, interieur, industrieel, panorama, miniatuur, food/cuisine, product, landschap en portret.

Ik vernoem bijvoorbeeld in de Fotocursus Architectuurfotografie dat rechte lijnen de absolute norm is in architectuurfoto’s. En met een tilt-shiftlens is dat kinderspel. Uiteraard is die correctie ook mogelijk met professionele editingsoftware maar dat is vaak tijdrovend.

Erger nog is dat je de foto zodanig uitrekt dat je soms wel tot 30% ervan moet wegsnijden. Je begrijpt wel dat dit de kwaliteit niet ten goede komt dus is een tilt-shift lens het aangewezen gereedschap voor architectuurfotografen.

Panoramafoto’s maken is ook erg simpel omdat je horizontaal kun shiften en zo meerdere opnames maakt die je vervolgens naadloos aan elkaar zet. En laat ik het miniatuur- of toyeffect niet vergeten te vermelden. Het is niet direct mijn favoriete tak van tilt-shiftfotografie maar je kunt er zeker verrassende effecten mee bereiken. En bij food/cuisine- of productfotografie ben je met het tilt-mechanisme heer en meester over focus en scherptediepte, wat ik demonstreer in de Fotocursus.

Bij landschapsfotografie kun je met een tilt-shiftlens je scherptediepte virtueel vergroten, zelfs met relatief grote diafragma’s. Nog een ander onschatbaar voordeel is dat je met het shift-mechanisme de horizon kunt verplaatsen zonder de camerapositie te hoeven wijzigen. Portretfoto’s kun je een extra dimensie geven door het subtiele select focus-effect met het tilt-mechanisme. 

Leren werken met een tilt-shiftlens

Wat sowieso gewenning vraagt is het manueel scherpstellen. Want door de complexe constructie van het tilt-shiftmechanisme is een Autofocus systeem afwezig. Maar omdat je in de meeste gevallen met een statief fotografeert is dit geen enkel probleem want je kunt met gebruikmaking van Live View heel exact focusen en handmatig scherp stellen. En wanneer je dit in je vingers hebt resulteert dat in absurd scherpe shots met een enorme scherptediepte en detailweergave!

Je begrijp dat het tijd kost om het maximale uit een tilt-shift lens te halen. Het is daarom geen techniek voor de mainstream maar wel voor degene die hun fotografisch werk naar een hoger niveau willen tillen of dat nu architectuur-, landschap- of portretfotografie is. Het zet jouw werk apart van de concurrentie en je kunt als fotograaf voor de meest veeleisende klanten werken. Bovendien verdien je op die manier de relatief hoge aanschafprijs voor een tilt-shift lens erg snel terug.

Welke tilt-shift lens past bij mijn fotografie?

Dat is moeilijk zo een-twee-drie te beantwoorden. Tilt-shift lenzen worden gemaakt door verschillende merken zoals Canon, Nikon, Samyang en Schneider en zijn leverbaar in diverse brandpuntafstanden van 17, 19, 24, 50, 90 tot zelfs 135mm. Het spreekt voor zich dat voor landschap en architectuur groothoek tilt-shift lenzen van 17, 19 en 24mm de beste keuze zijn. Maar voor food/cuisine of portret neig ik naar een 50, 90 of zelfs 135mm. Het hangt ook af van jouw shooting style.

Canon heeft een bijzonder mooie lijn met een 17, 24, 50, 90 en 135mm tilt-shiftlens die vanwege hun kwaliteit vaak met een adapter op non-native body’s worden gebruikt zoals Sony en Fuji. Zoals vermeld zijn tilt-shift lenzen niet goedkoop maar bieden enorm veel creatieve mogelijkheden en een ongekende image quality. Enfin, tussen de regels door merk je wel hoe enthousiast ik ben wanneer ik vertel over tilt-shiftfotografie omdat ik er helemaal aan verslingerd ben geraakt.

Doe je ook mee met tilt-shift?

Als jij ook door het vuur bent aangestoken schrijf je dan gewoon in voor de Fotocursus Tilt-Shift zodat jouw portfolio straks ook een wow-gehalte heeft! Overigens is het geen voorwaarde om al in het bezit te zijn van een tilt-shiftlens om aan deze Fotocursus deel te nemen. Sterker nog, wanneer je met het idee speelt om ermee aan de slag te gaan is deze fotocursus de aangewezen manier om kennis te maken met de bijzondere techniek en inzicht te krijgen in de creatieve mogelijkheden.