Smartphone of camera in 2020?

Kun je je nog voorstellen dat je een telefoon alleen gebruikte om mee te bellen? Dat je bij tijd en wijlen een berichtje verstuurde, en dat je bestanden tergend traag verstuurd werden? Het is een wereld van verschil met de manier waarop we tegenwoordig smartphones gebruiken. Het delen van foto’s en video’s staat voorop, bellen doet haast niemand meer en alles draait om het internet. Je kunt zeggen dat die generatie smartphones een tussenfase was en dat we nu, op de drempel van 2020, op het punt staan een nieuw tijdperk te betreden. En die nieuwe generatie smartphones zoals bijvoorbeeld de nieuwste iPhone 11 zegt heel veel over de maatschappij waarin wij leven.

Vooraf even een voorbeeld van vorige week: Op mijn Instagram account staat een geslaagde opname van een acrogymnaste met daarin veel beweging en dynamiek (zie foto hieronder). Eigenlijk zit mijn Instagram vol met sportopnamen, die mijn fascinatie voor sport en sporters illustreren. Af en toe vind je er een verdwaald portret of interieurfoto tussen. Toen ik de foto, tijdens een fotografieles aan brugklassers, liet zien, waren ze onder de indruk en vroegen ze met welke smartphone camera ik deze foto gemaakt had.

Ik glimlachte en legde uit dat dit beeld was gemaakt met een professionele digitale camera met een 200 mm-telelens en niet met een smartphone. Het is niet de eerste keer dat ik zo’n vraag krijg. De meeste mensen die ik ken, gaan ervan uit dat, als je een foto op social media plaatst, je die hebt gemaakt met die ene camera die je altijd bij je hebt: namelijk je smartphone camera. Maar deze foto had ik waarschijnlijk never, nooit niet met een smartphone camera kunnen maken. Of misschien toch?

Begrijp me niet verkeerd. Apple, Samsung en Google hebben een aantal fantastische mobiele fotografie-ontwikkelingen gedaan. En de ontwikkeling van smartphone fotografie zal de komende tien jaar veel en veel sneller gaan dan de voorgaande 10 jaar. Vooral Apple heeft het voortouw genomen op het gebied van lenzen, diafragma en beeldverwerking.

Neem nu de iPhone 11 die letterlijk triljoenen berekeningen op elke afbeelding uitvoert. Als gevolg daarvan overtreft de nieuwe iPhone 11 zijn gewicht als het gaat om het vastleggen van details. De Galaxy S9 en de Galaxy S10 van Samsung zijn even goede pocket shooters, met ook krachtige prestaties bij wat minder licht en rijke kleurverzadiging. Op dezelfde manier doet de Pixel 3 van Google een opmerkelijke taak om beelddetails vast te leggen.

De nieuwste ontwikkelingen

Bij de nieuwe iPhone 11 draait alles om de camera, want daar zitten de grote vernieuwingen. Een logische keuze vanuit Apple gezien, want op dat punt valt nog steeds veel te sleutelen. En veel mensen gebruiken hun iPhone nu eenmaal vaker om mee te fotograferen, dan voor andere activiteiten zoals bellen of een navigatiesysteem. Tegelijk is het wel zo dat de camera-interface door al deze extra’s wel een stukje ingewikkelder is geworden.

Dat geldt ook voor de bewerkingsmogelijkheden na het maken van de foto. Naast filters en rechtzetten zijn er nu opeens veel meer opties, die de ooit zo simpele foto-app opeens wat verwarrend kunnen maken voor de wat onhandige medemens. Het grote voordeel van smartphone fotografie was in het begin dan ook ‘snel even een foto maken’. Dus ook dit lijkt langzaam te veranderen met alle bewerkingsmogelijkheden.

Bij de laatste generatie smartphones ligt de nadruk nu vaak op foto’s die altijd lukken. Zeker als later dit jaar de ondersteuning voor Deep Fusion erbij komt. Daarbij worden 9 foto’s gemaakt, die na een razendsnelle analyse van 24 miljoen pixels worden samengevoegd tot één meest optimale foto. Zelf nadenken hoeft niet meer wat ik ansich erg jammer vind maar daarom ben ik ook van een iets oudere generatie.

Het klinkt allemaal veelbelovend, wat deze neural engine in een tijdsbestek van nog geen seconde doet. In optimale belichting en normale onderwerpsituaties is elk van deze smartphonecamera’s geschikt voor posterwaardige fotografie. In de meeste andere omgevingen voeren Apple, Google Samsung en andere smartphonefabrikanten algoritmische acrobatiek uit (waaronder High Dynamic Range-beeldlagen) om de zeer reële fysieke beperkingen van vrijwel alle smartphonecamera’s te bestrijden.

Smartphones hebben kleine lenzen, maar dat is niet zozeer een beperking als je misschien denkt. Ja, mijn Canon 1Dx is in staat om veel grotere lenzen te gebruiken die veel meer licht ‘vangen’, maar het is wat aan de ontvangende kant van dat licht (in de camera of smartphone) plaatsvind dat waarschijnlijk de grootste impact heeft op de beeldkwaliteit en fotografische mogelijkheden.

Bekijk maar eens een teardown (afbeelding met alle componenten) van je favoriete smartphone en je zult begrijpen hoeveel elke fabrikant doet om een enorme hoeveelheid krachtige technologie en batterij (vaak de grootste component) in je smartphone te persen. De beeldsensor – en meestal een aardige stapel lenzen ervoor – is slechts een klein deel van het geheel. Houd er ook rekening mee dat deze bedrijven voor de hedendaagse smartphones maar liefst drie of zelfs vijf camera’s inzetten – dat zijn drie of vijf sets lensstapels en sensoren.

Een 12 MP-sensor in bv. een iPhone XS meet ongeveer 7 mm x 5,8 mm. Een gemiddelde APS-C 24-megapixelsensor meet daarentegen 23,5 mm x 15,6 mm, terwijl een full frame camera sensor 36 x 24mm groot is. Kleine sensoren vertalen zich niet per definitie in slechte beeldkwaliteit, maar hoe dichter Samsung, Apple en anderen bij de hoge megapixel dichtheid op spiegelreflexniveau komen en deze dus op beeldsensoren van minder dan 10 mm willen persen, hoe kleiner elke pixel wordt.

Kleinere pixels kunnen leiden tot problemen met de beeldkwaliteit. Bovendien kunnen deze kleine sensoren niet altijd alle informatie vastleggen die door de lens is verzameld, waardoor foto’s in wezen direct worden bijgesneden. Het is hun verdienste dat fabrikanten van smartphones beeldverwerking trucs hebben ontwikkeld om dergelijke tekortkomingen in wezen uit te wissen.

Zelf aanpassingen maken

De meeste nieuwe smartphones hebben geen handmatige cameracontroles waarmee je de sluitertijd, ISO en handmatige focus kunt aanpassen maar diverse apps kan dat wel. Met de app genaamd ‘VSCO’ kun je echter wel handmatig de sluitertijd, ISO waarde, witbalans, etc instellen. Toch kan geen van deze tools op dit moment nog wedijveren met de precisiebesturing die mogelijk is op een kwalitatieve spiegelreflexcamera.

Een 400 mm F2.8 lens is bv. fantastisch voor het optisch dichterbij halen van atleten aan de start van een 100 mtr race in de avond en te blijven scherpstellen op de rap naderende sprinter, terwijl ik met mijn Canon 1Dx ook nog met gemak een acceptabel ruisniveau haal bij ISO 8.000. Als voorbeeld: Om boven getoonde foto te kunnen maken, stelde ik de sluitertijd in op 2,5 seconden en draaide het diafragma open naar F2.8.

Mijn autofocus op Ai-Servo kon de snel bewegende atlete met gemak volgen, ondanks de donkere lichtomstandigheden in de hal. Hoe graag zou ik willen dat een smartphone onder dit soort omstandigheden, dezelfde foto zou kunnen maken. Eindelijk af van het gesjouw met kilo’s aan fotoapparatuur! Maar zover is het nog niet helaas. Maar de ontwikkeling gaat snel, heel snel. Ik heb de ‘Nacht modus’ op de iPhone 11 niet kunnen testen (simpelweg omdat ik er geen in mijn bezit heb) maar de testen die op internet staan zijn zeer veelbelovend op dit vlak.

Wat is er op dit moment (nog) niet mogelijk

Je kunt ondertussen best veel dingen doen met een smartphone, maar (nog) niet allemaal. Zo is er geen manier om het diafragma van een smartphone via elke stop handmatig te regelen. Simpelweg omdat er geen variabele iris opening in deze lensjes zit. Verder gaat focusregeling meestal nog uit tikken op het scherm om het ene of het andere onderwerp scherp te stellen.

Autofocus in minderen lichtomstandigheden is nog niet hoe het zou moeten zijn, het ruisniveau is nog altijd redelijk hoog in donkere situaties, geheugenkaartjes zijn niet handig te verwisselen en goede externe flitsers zijn nog niet op de markt. Binnenkort zullen Samsung, Apple en anderen weer hun nieuwste smartphones onthullen, met nog betere, zo niet grotere, camerasensoren, lenzen en kunstmatige intelligentie-geïnfundeerde beeldprocessors. De afbeeldingen die ze je laten zien, zullen verbluffend zijn.

Maar totdat deze fabrikanten de sensorafmetingen, lenzen en instellingsbesturingsopties van DSLRS kunnen evenaren, overtreffen ze camerafotografie op consumentenniveau (nog) niet. De wereld van de fotografie zal in rap tempo veranderen. Doemdenkers zullen schreeuwen dat dit het einde van de fotografie zal zijn maar de overgang van de analoge naar digitale fotografie heeft het tegendeel bewezen. Het belooft in ieder geval een aantal interessante en baanbrekende jaren te worden. Ik kijk er in ieder geval naar uit.