Mooiere scherptediepte met een prime lens.

Bij het fotograferen vind ik het mooi om weinig scherptediepte te gebruiken. Bij portretten bijvoorbeeld, dat alleen de ogen scherp zijn. Of van een onderwerp in een bepaalde omgeving, zodat je alleen die persoon of voorwerp scherp hebt en de rest niet. Na een tijdlang fotograferen met mijn 18-55 mm zoomlens merkte ik dat de onscherpe achtergrond geen punt was. Maar de onscherpe voorgrond kreeg ik niet voor elkaar. Bokeh bollen maken trouwens ook niet echt. In de starterscursus fotografie leerde ik hier bewust mee om te gaan. Ik wist vanaf dat moment ook wat ik deed met het diafragma om die onscherpe achtergrond te krijgen. Maar het scherptediepte effect waar ik naar op zoek was, kreeg ik niet. Ik begreep dat het niet aan mij lag, maar ik een groter diafragma nodig had. Er stonden mij dus twee dingen te doen: sparen en me verdiepen in wat er te koop is.

Dit onderzoek blijkt leerzaam

De eerste les die ik leerde ging over veel en weinig scherptediepte. Wat bleek: ik had het helemaal verkeerd begrepen! Ik dacht dat veel scherpte diepte een foto met een wazige achtergrond was. En met weinig scherptediepte een foto die overal scherp was. Het bleek precies andersom te zijn. Scherptediepte is het gebied op de foto wat scherp is. Hoe kleiner dit gebied, en hoe waziger de omgeving is, hoe minder scherptediepte de foto dus heeft. Met een beetje een suf gevoel over dit misverstand, stap ik toch maar even over mijn gêne heen, voor het geval dat jij hetzelfde dacht. Het is ook eigenlijk niet zo gek… Je denkt: meer diepte. Want een foto met minder scherptediepte heeft meer diepte.

De prime lenzen hadden al snel mijn aandacht

1. Prime lens?
   Dat is een lens waarmee je niet kunt zoomen. Deze heeft dus een vaste brandpuntafstand. Om deze redenen leek het met interessant: Scherpte. Dit komt doordat een zoomlens eigenlijk uit meerdere lenzen bestaat en een prime lens maar uit één. Minder lagen glas waar het licht doorheen moet betekent meer scherpte.
2. Lichtsterk.
   Een groter objectief laat meer licht binnen en dat betekent dat je betere foto’s kunt maken met minder licht.
3. Lichtgewicht.
   Ook een gevolg van minder glas. Dat ligt lekker in de hand. Een verademing tegenover een zwaar objectief, zo las ik.
4. Loopzoom.
   Ze zeggen dat je er een betere fotograaf van wordt. De vaste brandpuntafstand dwingt je om je ‘loopzoom’ te gebruiken en creatiever te zijn en goed na te denken over de positie van waaruit je de foto neemt.

OK. Een prime lens dus. Maar hoeveel mm?

De keuze tussen 50 of 35 mm bleek niet makkelijk. Ik besloot mijn zoomlens op deze afstanden te gaan gebruiken zonder te zoomen om te kijken wat ik het vaakst gebruikte. Dat was wel even wennen! Maar zo kwam ik uit op een 50 mm. Hij staat bekend als goede portretlens maar ook geschikt voor bijvoorbeeld straatfotografie of kinderfotografie. Best veelzijdig dus. Lijkt me goed voor iemand als ik, nog zoekende naar een eigen stijl. Wat de brandpuntafstand precies gaat zijn is trouwens afhankelijk of je een full frame sensor in je camera of een crop camera hebt. (bij Nikon heet dat respectievelijk FX of DX). Ik heb de laatste. Dat betekent dat de 50 mm wel een wat meer ‘ingezoomd’ beeld weergeeft ten opzichte van een 50 mm op een full frame camera. Wat de brandpuntafstand dan precies is kan je uitrekenen met behulp van de cropfactor. Ik besloot dat ik meer een praktijkmens dan cijfertjes-mens ben en heb het uiteindelijk gewoon uitgeprobeerd.

Volgende vraag 1.8 of 1.4?

Toch weer cijfertjes. Hier gaat het om het diafragma. Hoeveel maakt dit verschil van 0.4 nu eigenlijk uit? In de foto’s: niet zo heel veel. Iets scherper. De lens is iets beter gebouwd. In je portemonnee: minimaal 150 euro. Die keuze was snel gemaakt, voor een hobbyfotograaf als ik.

Plastic fantastic

Welke 50 mm lens nou precies ‘plastic fantastic’ wordt genoemd blijft voor mij een verwarrend verhaal. Ik lees er wisselende dingen over. Deze bijnaam is volgens mij ontstaan omdat hij niet te duur is en toch ‘fantastic’ in gebruik. Nou.. de lens die ik moest hebben voor mijn Nikon 5200 AF-S was gewoon 225 euro. Terwijl ik wel had gehoopt op een iets lager bedrag. En er waren wel goedkopere versies maar dat zijn allemaal hele oude modellen. Bij de fotozaak zeiden ze dat het plastic fantastic verhaal meer op Canon van toepassing was. Dan zou het wel lukken met zo’n 150 euro. Hoe dan ook. Ik heb hem. En hij is fantastic. Mijn verjaardag geld is goed besteed!

En nu lukt het!

Ja! Meteen de eerste foto’s zag ik het al. Hiermee kan ik het. Lekker veel eh, weinig scherptediepte dus. En ook bokeh effect met lichtjes. Het niet kunnen zoomen is wel wennen, maar geeft ook rust. Ik merk dat ik me in meer bochten wring en inderdaad creatiever wordt. Voor onderweg, boswandelingen, vakanties is het een fijne lens. En portretten zijn ook al goed gelukt. Nadelen? Met een groot diafragma merk ik dat het scherpstellen wel wat lastiger is. Ik zie op veel foto’s waarvan ik in de eerste instantie dacht dat ze scherp waren dat dat achteraf niet het geval is. Het vereist nog wat oefening. Of wellicht heb ik het diafragma nu té groot gezet. Of ligt het aan mijn scherpstel-instellingen? Dat ga ik nog uitvogelen, wellicht stof voor een volgend blog. Verder is het feit dat ik een crop camera heb, waardoor de lens een vrij ver ingezoomd beeld weergeeft, een reden dat ik soms te dicht op het onderwerp zit. En binnenshuis kan ik dan niet verder achteruit. Ik weet dus al waarvoor ik nu ga sparen: een 35 mm erbij. Of een groter huis.

Ik hoop dat jullie iets gehad hebben aan mijn onderzoek naar en mijn eerste ervaringen met mijn 50 mm prime lens. Hierbij deel ik mijn beste foto’s tot nu toe met deze lens. Tips en ervaringen hierover hoor ik graag. Laten we sámen betere fotografen worden!