Hoeveel resolutie is nodig voor een maximale afdruk

Welke fotograaf drukt er tegenwoordige eigenlijk nog foto’s af? Vaak vinden we het duur en moeilijk, maar eigenlijk zouden we het toch meer moeten doen! De beleving van je fotografie wordt namelijk verhoogd en is zoveel intenser als je een mooie foto (als vergroting) laat afdrukken. Een fotoboek van bijvoorbeeld je vakantie laat meteen alle herinneringen weer terugkomen, ook aan het maken van de foto’s. 

Er zijn echter wel een aantal zaken waar je rekening mee moet houden om tot een goede afdruk te komen. Op je scherm kan de foto er prima uitzien, maar uitgeprint op groot tot zeer groot formaat kan dat ineens een heel ander verhaal worden. De foto’s zijn uitgeprint namelijk fysiek groter (in centimeters of inches) dan op je computer of in een fotoboek als je ze daarin klein hebt laten afdrukken. Dit betekent dat je voor een vergroting (afdruk) meer digitale informatie (pixels) nodig hebt dan voor een klein afgedrukte foto. 

Voor Makelaars van Nu mocht ik een fotocompilatie op wandformaat (390cm breed en 275cm hoog ) voor hun vergaderruimte van het pand in Veldhoven ontwerpen. De foto-compilatie bestaat uit nacht- of avondfoto’s (tijdens het ‘blauwe uurtje’) van markante gebouwen in Eindhoven en omgeving. Onder de gewenste gebouwen: de eigen kantoorruimte in Veldhoven, ASML, de Hightech Campus, het kanon in Zandoerle, de kerk in Veldhoven, de oude verkeerstoren in Veldhoven/Meerhoven, de Hovenring, het Evoluon, Strijp-S, de markt in Valkenswaard en Waalre en het gemeentehuis in Eersel.

Bij een aantal foto’s zijn de panden uitgelicht met een aantal (flits-)lampen en is daarnaast met een zeer lange sluitertijd gewerkt zodat lichtstrepen van voorbijkomend verkeer zichtbaar werden. Er werden meerdere opnamen gemaakt met verschillende belichtingen zodat er een HDR-foto kon worden samengesteld met een zeer groot dynamisch bereik. Bij het design van de compilatie is gekozen voor het in elkaar overvloeien of overlopen van de verschillende foto’s. De foto van het kantoorpand centraal in beeld.

Nu had ik bij dit ontwerp natuurlijk geen probleem met een mogelijkheid voor te weinig pixels of dpi, ik moest eerder opletten of het ontwerp (bestaande uit verschillende high resolution foto’s) juist niet te groot zou worden, zelfs voor deze toch wel gigantische afmetingen. Maar hoeveel pixels of dpi heb je nu eigenlijk nodig voor welke afmetingen?

Hoeveel DPI heb je nodig voor een fotovergroting?

Er wordt dikwijls beweerd dat je je foto op 300 dpi moet zetten als je op de hoogste kwaliteit en scherp wilt afdrukken. Maar klopt dat nou eigenlijk wel? En wat is DPI eigenlijk? De eenheid DPI staat voor Dots Per Inch. Dit is de afdrukresolutie en het geeft aan hoveeel pixels van de foto in één inch (2,54cm) van de afdruk worden geplaatst.

Mijn Canon EOS 5d Mark III beschikt over 22 megapixel (de sensorresolutie is dus 5.760×3.840 pixels). In mijn geval wordt een afdruk op 300 dpi ongeveer 19,2 (=5760/300) bij 12,8 (=3840/300) inch groot, oftewel 48 bij 32 centimeter. Dat is iets groter dan A3, een spread in een tijdschrift. 

A3 is echter niet al te groot… Hoe zit het dan met die enorme vergrotingen? Ik zie ook weleens foto’s van deze camera die veel groter afgedrukt worden dan A3. Dit kun je doen door in plaats van 300 dpi af te drukken bij een lagere afdrukresolutie, bijvoorbeeld 150 dpi. Het printformaat wordt dan in vergelijking met de 300 dpi-afdruk 2x groter in zowel de hoogte als de breedte, dus ruim 96 x 64cm.

Van heel dichtbij (30cm) zal deze posterafdruk inderdaad minder scherp zijn dan bij 300 dpi, maar dan overzie je niet de hele foto. Je moet dus verder van de afdruk af gaan staan tot je het gehele beeld in één oogopslag kunt zien. Dat noemen ze de kijkafstand en die is ongeveer 2x de breedste zijde van een foto. De print van 90x60cm zal bij 150 dpi op een kijkafstand van 1,5 meter net zo scherp ogen als een A3’tje bij 300 dpi op leesafstand (50cm). Als je de scherpte van een foto dus beoordeelt op de kijkafstand, dan kun je een foto behoorlijk groot ‘opblazen.’

Als je bijvoorbeeld een billboard van 6×4 meter zou willen vullen met een foto van de EOS 5d Mark III zou dat dus kunnen met een afdrukresolutie van zo’n 25 dpi. Dat lijkt weinig, maar op een kijkafstand van zo’n 10 meter zal het beeld toch scherp ogen! Ik moest voor mijn fotobehang van Drukwerknodig.nl van 1.20 x 2.40 meter een PDF-bestand aanleveren van maar liefst een halve gigabyte groot! Bij een fotobehang zit je natuurlijk wél van zeer korte afstand te kijken.

Het DPI-misverstand

Een digitale afbeelding zelf heeft helemaal geen dpi/ppi. Hiermee kun je alleen uitrekenen of je foto voldoende pixels heeft voor het beoogde afdrukformaat. Zo niet, dan voeg je ‘resample pixels’ toe met Photoshop. Maar dan heeft je foto nog steeds geen dpi/ppi, alleen maar pixels. Pas als je de foto afdrukt is er een ppi (pixels/inch) van het afdrukformaat dat je in Photoshop ziet staan.

Als je een foto opent in Photoshop zie je bij afbeeldingsgrootte soms 72 dpi staan, ook in de EXIF-gegevens (bij oudere Canon-camera’s kwam dat nog weleens voor). Dan zei de drukker dat de foto niet voldeed om een goede afdruk te krijgen, niet begrijpend dat het getal 72 slechts door de camera-fabrikant met de natte vinger gekozen is en verder helemaal niets zegt.

Alleen het aantal pixels is van belang. Het dpi-getalletje kun je gewoon doorstrepen of vergeten of je kunt er een ander getal neerzetten. Voor drukwerk wordt meestal 300 dpi vereist (dit hangt af van het raster dat wordt gebruikt). Je kunt zelf in Photoshop uitrekenen of je foto aan deze 300 dpi/ppi eis voldoet. Je moet dan wel het afdrukformaat weten. Ga naar Afbeelding / Afbeeldingsgrootte, zet resamplen uit, vul het gewenste afdrukformaat in en Photoshop geeft dan de dpi/ppi aan.

Als je foto daar niet aan voldoet (te lage dpi voor het gewenste afdrukformaat), zet je de dpi op 300 en resamplen aan. Nu is je foto geschikt om af te drukken. Let er wel op dat als je foto te ver onder de 300 dpi zit, je wel naar 300 kunt resamplen, maar dat je dan een slechte afdruk krijgt. Een 30% vergroting geeft nog een acceptabel resultaat. Een foto die voor die afdrukmaat een dpi heeft die veel hoger is dan 300, kun je ook beter resamplen. Hoe meer pixels hoe groter het bestand (in Megabytes). Drukkers hebben dikwijls een hekel aan grote bestanden omdat deze meer tijd kosten om te verwerken. 

Hieronder een vijftal stappen om te controleren of je resolutie hoog genoeg is voor je maximale fotoprint. Plus een tabel waarin je kunt opzoeken tot welke afmetingen je je foto op goede kwaliteit kunt laten afdrukken.

1. Fotografeer in de hoogst mogelijke resolutie

Als je er zeker van wilt zijn dat je foto in de maximale kwaliteit wordt opgeslagen op je memorycard, fotografeer dan in zo hoog mogelijke resolutie. De resolutie van foto’s die je wilt delen op social media moet natuurlijk lager, maar dit kun je later nog altijd doen. Het origineel bewaar je natuurlijk wel in het oorspronkelijke formaat. Fotografeer liefst in RAW voor zo min mogelijk kwaliteitsverlies, ook tijdens de nabewerking. Elke keer dat je een JPG-bestand opnieuw bewerkt, verlies je namelijk kwaliteit door het compressie-mechanisme. 

2. Het aantal megapixels van je camera

Vrijwel de meeste camera’s schieten nu wel met meer dan 12 megapixels. Met een 8 megapixel-camera gemaakte foto’s kun je al opblazen tot 90x60cm. Het is wel aan te raden om, als je nog grotere foto-afdrukken wilt, met een camera te fotograferen van meer dan 8 megapixel. Mijn Canon EOS 5d Mark III is een fullframe spiegelreflex met 22,3 megapixel. Hiermee kun je (als je naar de tabel onderaan kijkt) tot zeer grote formaten (100×150 of 120x180cm) in zeer goede kwaliteit printen.

3. Controleer het aantal pixels

Je foto’s resolutie wordt gemeten in pixels. Als je die resolutie wilt controleren moet je de breedte en hoogte van je foto controleren in pixels. Deze exif-informatie wordt opgeslagen in het databestand van je foto. Als je Photoshop gebruikt kun je daar heel gemakkelijk zien wat de resolutie van je foto is.

Open de foto in Photoshop en klik op Image, Image Size en bekijk de hoogte en breedte in pixels (dus niet in centimeters of inches). Nu weet je wat de hoogte en breedte van je foto in pixels is. Als je geen Photoshop hebt kun je ook met je rechter muisknop op de foto klikken en vervolgens op Eigenschappen (of Properties) klikken. Bij Details (en More info bij de Mac) zie je dan het aantal pixels staan.

4. Bepaal de maximale grootte van je print

Kleine foto’s kun je afdrukken op 300 dots per inch (ppi) omdat je die van korte afstand bekijkt. Bij grotere formaten ligt dat anders, omdat je die vaak van afstand (niet dichterbij dan 30 centimeter van je gezicht) bekijkt. Een mooi ezelsbruggetje om te onthouden is dat de kijkafstand tot een foto 3x de korte zijde van de foto is. Een fotoafdruk van 50×75 cm wordt dus over het algemeen van ongeveer 1,5 meter afstand bekeken. Hoe groter de kijkafstand, hoe minder details je ziet en dus hoe minder pixels je nodig hebt. Hier heb je dus meer speelruimte voor het aantal ppi.

Probeer in ieder geval een minimale resolutie van 80 ppi te handhaven. Met Photoshop kun je gemakkelijk controleren of je jouw foto op het gewenste formaat fotoprint kunt afdrukken. Volg hiervoor een aantal stappen:

• Ga naar Afbeelding > Afbeeldingsgrootte

• Kies bij Breedte en Hoogte voor Centimeters (in plaats van Pixels)

• Klik het vinkje uit bij ‘Nieuwe pixels berekenen’

• Vul bij Breedte en Hoogte het gewenste formaat in, bijvoorbeeld 90 bij 60

• Is de resolutie groter dan 80 Pixels/Inch (ppi), dan is je foto kwalitatief goed genoeg voor dit formaat fotoprint

5. Controleer op ware grootte

Controleer de scherpte van je foto wel altijd even op 100% ware grootte.

Helemaal onderaan een tabel met een leidraad voor de aanbevolen resolutie van je fotoafdruk en de beeldgrootte van je foto voor een goede afdruk: