Stillevens fotograferen: Sfeer van oude Hollandse meesters

Vaak zie je in een museum, Pinterest, Facebook of Instagram mooie schilderijen of foto’s van stillevens. Stillevens zijn over het algemeen composities van levenloze dingen. De schilder of fotograaf plaatst deze dingen op een bepaalde manier die dan mooi belicht worden. Deze stillevens geven een bepaalde sfeer weer en hebben vaak een symbolische betekenis. Hierbij zijn het onderwerp en licht de belangrijkste onderdelen. Hieronder beschrijf ik hoe ik van een idee tot een foto kom.

Hoe kies je een onderwerp ?

Om een onderwerp en inspiratie te zoeken ga ik vaak naar een museum of kijk ik op Pinterest. Hier vind je hele mooie voorbeelden van de Hollandse meesters. De onderwerpen kunnen eenvoudig zijn zoals een vaas met bloemen, fruitschaal tot en met een tafel vol met voedsel en gebruiksvoorwerpen. Het maakt eigenlijk niet uit wat je kiest als onderwerp. Vaak is het wel zo dat je beter begint met eenvoudige onderwerpen en na een tijdje uitbouwt naar meer moeilijker onderwerpen.

Mogelijke onderwerpen:

er zijn echt 10-tallen zaken die je kunt gebruiken voor je stilleven en kosten ook geen vermogen. Vaak zijn het dingen die je al in huis hebt zoals:

• Fruit
• Groente
• Bloemen
• Voorwerpen (bijvoorbeeld: oude potten, fototoestellen, glas, oud gereedschap etc.)

Je kunt natuurlijk voorwerpen combineren met fruit, groenten en bloemen.

Hoe ga je aan het werk ?

Voor de stilleven van asperges kwam ik op het idee toen ik het Rijks museum in Amsterdam bezocht n.a.v. het Rembrandt jaar. Ik zag daar een stilleven van Adriaen Coorte (1683–1707) met asperges. Omdat het toen toevallig ook de aspergetijd was, dacht ik dat ik wel eens een stilleven foto kon maken in de stijl van de Hollandse meesters.

Een paar dagen later ben ik bij de lokale aspergebedrijf op bezoek geweest en heb daar gevraagd om “afgekeurde” asperges. Dit zijn dan niet de mooie rechte witte, maar krom en groenachtig. Ideaal dus voor een stilleven. Ik kreeg deze asperges zo mee. Ik heb als tegen prestatie later enkele afdrukken gegeven. Ze waren er erg blij mee. Mijn vrouw heeft de asperges na de fotosessie, verwerkt in een heerlijke asperge soep !

Ik had het idee om de asperges met een touwtje vast te binden en samen met een oude kaarsenkandelaar op een oude grenen plank te fotograferen. Dus mijn stilleven bestaat uit een bosjes asperges, een oude kaarsenkandelaar met brandende kaars op een oude plank.

Licht:

Zoals je weet zijn er eigenlijk 2 soorten zichtbaar licht: Natuurlijk licht (zonlicht) en kunstlicht (lamp, TL, Led en flitslicht). Beiden soorten licht zijn zeer goed bruikbaar voor stilleven fotografie. In beide gevallen is het natuurlijk belangrijk dat je goed kijkt waar het licht vandaan komt. Ook is het belangrijk dat je “zacht”licht gebruikt.

Dit licht geeft zachtere contrasten en is licht dat door middel van een licht doorlatend doek/papier zachter wordt gemaakt. Vooral bij stillevens geeft het licht de sfeer van het beeld aan. Kijk naar de Hollandse meesters zoals onder andere Rembrandt. Hij kon door lichtaccenten te maken, zijn schilderijen laten “leven”. Dit is ook wat je natuurlijk moet proberen met je foto’s van stilleven.

Voor mijn asperge shoot heb ik een studioflitser gebruikt met een softbox (150 cm Octobox) en een reflector (stuk witte tempexplaat van 100 x 50 cm). Natuurlijk kun je met simpeler middelen ook mooie resultaten krijgen. In plaats van een studioflitser kun je ook een reportageflitser gebruiken.

Deze flitser moet natuurlijk wel niet op je camera zitten maar los hiervan opgesteld worden. Deze reportage flitser moet je wel kunnen aansturen via je camera via een losse of ingebouwde trigger. Voor een reflectiescherm kun je ook een groot stuk wit papier/karton gebruiken. Als je een reportage flitser gebruikt, kun je het licht zachter maken door een witte flitsparaplu voor je flitser te zetten, je flitst dan als het ware door de paraplu heen.

Voor de achtergrond heb ik zwart papier gebruikt. Je kunt natuurlijk ook zwarte doek gebruiken. En, zeker zo belangrijk, een goed (stevig statief). Verder natuurlijk een camera met zelf ontspanner, trigger of een losse ontspankabel.

Mijn licht opstelling:

Het maken van de foto:

Doordat mijn studioflitser een instellicht heeft kun je zien wat het licht doet als je de flitser met softbox verplaatst t.o.v. het onderwerp. Met een losse reportage flitser is dit wel moeilijker. Dit zal je met een beetje experimenteren moeten bekijken of het onderwerp licht krijgt uit de juiste hoek. Let op dat het licht niet je achtergrond verlicht als je deze zwart wilt houden.

Kijk goed wat het licht doet met het onderwerp. Ik heb ook een reflectiescherm gebruikt om de schaduwen wat op te lichten. Ook hier moet je een beetje experimenteren als je een losse reportageflitser gebruikt.

Als het licht en de reflectiescherm goed staat, kun je je foto maken. Kijk goed naar je histogram dat zowel de donkere als de lichte partijen voldoende aanwezig zijn. Je kunt je histogram veranderen door je intensiteit van je flitslicht aan te passen. Ik zou niet je diafragma en/of je sensorgevoeligheid (ISO) veranderen.

Mijn camera instelling was: 1/200 sec, f/20, ISO 100 en fotografeer in RAW en M-stand. Deze foto is gemaakt met een 105mm objectief.

De studioflitser stond in hoek van ongeveer van 60 graden t.o.v. mijn camera op ongeveer 1 meter van het onderwerp af. De reflectiescherm stond ongeveer een 50 cm van het onderwerp af onder een hoek van ongeveer 45 graden.

Afwerken van de foto:

Hieronder wat andere foto’s die ik gemaakt heb in mijn studio:

Ik hoop dat je wat inspiratie gekregen hebt. Probeer vooral veel te experimenteren en kijk vooral naar het licht, de compositie en of de artikelen bij elkaar passen.

Veel succes !