Fotografen goed belicht: Bas Meelker

Een nieuwe blogreeks voor Fotoclub.nl; fotografen goed belicht. Hierbij worden fotografen geïnterviewd die zich gespecialiseerd hebben in een bepaald genre of een speciale techniek, maar ook fotografen die zich op bijzondere manieren onderscheiden. Voor deze eerste editie sprak ik landschapsfotograaf Bas Meelker over zijn werkwijze en carrière. Ook geeft hij drie tips om zelf aan de slag te gaan met landschapsfotografie. 

Bas Meelker is geboren in Groningen en heeft het grootste deel van zijn leven doorgebracht in het noorden van Nederland. Hij werkte voorheen in de internetmarketing en sales, maar zijn carrière heeft een ommekeer gekregen nadat hij serieus startte met fotograferen. 

Waarom landschapsfotografie?

“Ik ben begonnen als allround natuurfotograaf en ik fotografeerde dieren, macro’s, maar ook landschappen. Dat laatste is een genre op zich en dit paste bij mijn karakter. Dat komt door de manier van werken, het spelen met licht en het feit dat je niet alleen aandacht hebt voor één onderwerp, maar dat alles in de foto even belangrijk is. Ook de rust, sereniteit en mooie plekken die je bezoekt passen goed bij mij. Ik ben van kinds af aan al een natuurmens en dat is denk ik ook wel nodig om landschapsfotograaf te zijn. Je hebt iets in je waardoor je gefascineerd raakt door de dingen die je in de natuur tegenkomt. Als je zelf die fascinatie niet hebt, kun je het ook niet overbrengen in je foto’s. De specialisatie is op een vloeiende manier gegaan. Ik merkte dat ik steeds meer landschapsfoto’s maakte en ik kreeg steeds meer opdrachten en aandacht in tijdschriften in dat genre. En dat is ook logisch, want het versterkt elkaar natuurlijk. Als je meer foto’s maakt in een bepaald genre, gaan meer mensen je daarmee associëren en zo ontstaat dan een specialisatie.”

Hoe zette je dit om in betaald werk?

“Ik ben in 2002 begonnen met fotograferen als hobby en in 2005 werd het voor mij serieus. Ik heb in mijn leven diverse marketing- en communicatiefuncties gehad bij de ANWB en heb dus een commerciële achtergrond. Als fotograaf kwam dat heel goed van pas. Je bent natuurlijk ook gewoon een ondernemer die moet weten waar zijn klanten zitten en wat die klanten over willen brengen met de foto’s die ze laten maken. Veel van mijn klanten zijn bijvoorbeeld reclamebureaus, overheden, maar ook organisaties zoals National Geographic en het Wereld Natuur Fonds.”

Heb je als landschapsfotograaf veel concurrentie van stockbureaus?

“Nee, dat valt wel mee. Veel klanten zoeken iets anders dan de standaard foto’s en ze willen ook iets lokaals laten maken. Dat vind je niet zo gemakkelijk bij een stockbureau. Daarnaast werken stockbureaus bijna altijd royaltyfree, wat wil zeggen dat klanten het beeld dat ze kopen niet uniek krijgen, maar ieder ander kan diezelfde foto ook aanschaffen. Dat risico lopen ze niet als ze mij inhuren met een licentie van exclusiviteit. Een voorbeeld van een opdracht die ik onlangs heb gedaan is voor de provincie Zuid-Holland. Zij willen de transitie van klimaatneutrale energie opwekken in beeld brengen. Daarvoor ben ik gevraagd om landschappen te fotograferen die nog niet klimaatneutraal zijn, maar dus ook de klimaatneutrale landschappen. Je moet dan echt op een specifieke plek foto’s gaan maken en zoiets is bij stockbureaus vaak niet zomaar te vinden.”

Heb je veel opleidingen en/of cursussen gevolgd?

“Nee, ik ben autodidact. Het is bij mij van hobby, naar passie, naar obsessie gegaan. Mezelf ontwikkelen en opleiden houdt nooit op. Ik heb vooral veel geleerd door het vaak genoeg te doen en door te leren van de dingen die niet goed gaan. Als dingen lukken, wordt het steeds leuker om te doen, dan ga je het meer doen en dan gaat het dus ook steeds beter. In zo’n cirkel ontwikkel je jezelf het best.”

Kun je eens een voorbeeld geven van iets dat jij hebt geleerd met vallen en opstaan?

“Ik merkte dat ik te weinig wist van het weer. En die kennis bracht me enorm veel. Door aandacht te besteden aan het weer, merkte ik dat het best gemakkelijk is om het te voorspellen. Door meer te weten van het weer en het licht dat je dus verwacht, des te groter de kans wordt om op het juiste moment op de goede plek te staan. Voor mij zijn er vier ingrediënten voor een goede landschapsfoto: kennis van materiaal en techniek, compositieleer, kennis van het weer en tot slot jij als persoon. Druk jouw eigen stempel op de foto en weet wat jij wilt overbrengen met de foto.”

Hoe onderscheid je jezelf van andere landschapsfotografen?

“Ik doe zelf weinig aan een specifieke stijl, maar ik denk dat het belangrijkst is dat je jezelf bent. Je moet niet kiezen voor het gemakkelijke pad, want er zijn nog zoveel plekken waar je nog je eigen emotie in het verhaal kunt leggen. Ga daarheen. Ik sta op plekken te fotograferen omdat ik dat zelf wil. Je moet geen foto’s maken omdat je denkt dat mensen die mooi gaan vinden. Al mijn opdrachten zijn eigenlijk nog steeds eigen werk; het enige verschil is dat er een deadline aan vast zit en dat ik vaak in een bepaald thema of gebied moet werken, maar daarbinnen heb ik nog veel vrijheid. Ik zeg ook regelmatig ‘nee’ tegen opdrachten, omdat ik ze niet leuk vind of omdat ze te ver van me weg staan. Dan adviseer ik zo’n opdrachtgever om een fotograaf te zoeken bij wie dat beter past.

Als een opdracht een worsteling voor mij is, word ik er niet gelukkig van, maar mijn klant ook niet. Je ziet dat namelijk terug in het eindresultaat. Natuurlijk is het – zeker in het begin – verleidelijk om iedere opdracht aan te nemen vanwege de financiën, maar op de lange termijn maak je het jezelf daardoor moeilijker. Ik ken veel mensen die landschapsfotograaf willen zijn, maar in totaal andere genres beland zijn, doordat ze daar ingerold zijn door steeds andere opdrachten aan te nemen.”

Kom je naast opdrachten nog wel toe aan ‘echt’ vrij werk?

“Ja, daar houd ik bewust rekening mee. Ik plan vaak een à twee jaar vooruit, want sommige opdrachten kunnen wel een jaar duren; als een opdrachtgever bijvoorbeeld alle seizoenen terug wil zien in de foto’s. Ook lezingen worden ver vooraf gepland. Als je dan niet uitkijkt zit zo je hele agenda vol, dus daarom plan ik momenten in voor vrij werk.”

Wat betekent landschapsfotografie voor jou?

“Hieronder vallen allerlei typen landschappen. Het zijn niet alleen de natuurlandschappen, maar je hebt ook stedelijke, industriële of gecultiveerde landschappen. Dit kan ik allemaal evenveel waarderen. Ik vind het juist leuk dat het zo breed is. 

Om een goede landschapsfoto te maken, moet er iets met je gebeuren als je ergens staat te fotograferen. Als dat bij jou niet gebeurt, kun je dit je kijker namelijk ook niet laten ervaren. Als je foto’s voor jezelf maakt, dan kies je automatisch plekken waar je je toe aangetrokken voelt, maar het is ook wel uitdagend om eens iets anders te proberen. Zo ben ik ook bij het stedelijk landschap terecht gekomen. Op die manier verbreed je je fotografische horizon.”

Welke materialen heb je nodig als landschapsfotograaf?

“Buiten de voor de hand liggende dingen als een camera met objectieven is een statief cruciaal, want je wilt regelmatig werken met lange sluitertijden. Ook filters zoals een grijsfilter en een grijsverloopfilter gebruik ik nog steeds veel. Mijn auto is voor mij ook heel belangrijk, want zonder kom ik niet op de verschillende plekken. Maar wat nog wel eens vergeten wordt is goede kleding. Je bent als landschapsfotograaf vooral aan het wachten op het juiste licht en dat kan best lang duren, dus kan het snel koud zijn. Mijn tip is daarom ook altijd: kleed jezelf warmer dan je denkt nodig te hebben. Iets uittrekken is gemakkelijker dan iets aantrekken wat je niet bij je hebt.”

Wat heb je nog voor toekomstplannen?

“Er staan een paar mooie reizen op stapel, maar wat ik zelf heel graag eens zou willen doen is een reportage maken over Hollands licht. Dat is wereldberoemd, maar de laatste tijd horen we er heel weinig van. Daar zou ik daarom zelf nog wel eens mee aan de slag willen gaan.”

3 tips voor landschapsfotografie van Bas Meelker

Tip 1: “Verdiep je in het weer”

“Als landschapsfotograaf ben ik vooral weerman. Een studiofotograaf weet alles van lampen, softboxen en dergelijke dus als landschapsfotograaf moet je ook heel goed weten wat voor weer je nodig hebt en wat er wordt verwacht om het juiste licht in je foto’s te krijgen. En dat voorspellen is gemakkelijker dan je zou denken. Vijf dagen vooruit kijken is heel moeilijk, maar wat er vanavond gaat gebeuren, staat redelijk vast. Als je jezelf erin traint, dan gaat het steeds sneller. 

Er zijn ook apps die je hierbij kunnen helpen. Zo is er Sat24.com met betrouwbaar radarbeeld van de bewolking, of weatherpro dat redelijk goede voorspellingen geeft. Ook Photopills kun je gebruiken. Die app is speciaal ontwikkeld voor landschapsfotografie. 

Tip 2: “Verdiep je in compositieleer”

“Veel fotograferen zijn wel bekend met de regel van derden en ze weten dat diepte en lijnenspel in een foto behulpzaam kunnen zijn. En dat is allemaal waar, maar dat is slechts een klein gedeelte. Compositieleer is eigenlijk orde in chaos brengen en een goede compositie heeft alles te maken met balans en symmetrie. Als er linksonder een mooi onderwerp staat, wil ik daar aan de rechterbovenkant van de foto balans mee bewaren bijvoorbeeld door een mooie wolkenpartij. De foto moet in evenwicht zijn. Alle dingen in een foto ondersteunen elkaar en met die kennis voeg je een hele laag in de foto toe. 

Maar compositieleer is echt een hele studie. Kijk eens hoe we symmetrie toepassen in ons dagelijks leven. Als je naar een eettafel kijkt staan de stoelen meestal twee aan twee. Je ziet nooit drie stoelen aan de ene kant en slechts een stoel aan de andere kant. Op die manier brengen we orde in chaos en dat geeft mensen rust. Als je dat aan je foto meegeeft, vinden mensen dat dus ook prettiger om naar te kijken. Compositieleer is veelomvattend en je kunt erover lezen in boeken en op internet, maar kijk vooral eens naar de grafische wereld. Zij krijgen op het gebied van vlakverdeling veel meer onderricht mee dan fotografen. Maar bestudeer ook eens het werk van goede landschapsfotografen, want zij worden niet voor niets als ‘goed’ bestempeld.”

Tip 3: “Ga er gewoon op uit en geniet”

“Deze tip geef ik mijn cursisten altijd mee, want hier gaat het vooral om. Je moet elke kans pakken die je krijgt. Landschapsfotografie begint vaak als een worsteling en heel af en toe kom je met een foto thuis waar je heel blij van wordt. Maar blijf het doen, dan zul je zien dat je steeds vaker een mooie foto mee naar huis brengt. En ook als mijn foto’s minder geslaagd zijn, heb ik toch genoten van mijn trip.”

Wil je meer werk zien van Bas Meelker of meer over hem te weten komen, dan kun je terecht op zijn website www.basmeelker.nl, facebookpagina of instagramprofiel 

Bas Meelker geeft ook workshops, maar deze zijn al ver vooruit volgeboekt en er is zelfs een wachtlijst. Binnenkort zal de planning voor 2019 op zijn website gepubliceerd worden.