Landschapfotografie: Over filters en een statief

Heb jij ons laatste artikel over landschapfotografie, een goed begin is het halve werk gelezen? Kort samengevat. In dat artikel vertelden we je dat landschapfotografie al thuis begint door jezelf goed voor te bereiden, mede dankzij handige apps en voorbereiding online. Ook gaven we de tip om vaker terug te gaan naar datzelfde plekje en wees niet teleurgesteld als de eerste keer het niet direct het perfecte plaatje oplevert.

Nee dat noemen we geluk. In dit tweede deel over landschapfotografie gaan we het hebben, over techniek. En wel over twee handige hulpmiddelen die onlosmakelijk verbonden zijn met landschapfotografie. Statief en filters.

Statief

Op fotoclub.nl schreef Marcel Wiegerink zelf reeds een verhelderend artikel over statieven en statiefkoppen. Insteek van zijn artikel: techniek en waarmee rekening te houden als je een statief gaat aanschaffen. Een aanrader om te lezen. Wat ik je in deze blog over landschapfotografie wil meegeven over het statief is dat je deze absoluut moet gebruiken in landschapfotografie. Ja ook als er licht genoeg is.

Rust, geduld en tijd

De voornaamste reden voor mij om over het statief, de driepoot te praten is RUST, GEDULD en de TIJD nemen voor je compositie. Door een statief goed te positioneren moet je eerst goed kijken naar je standpunt. Dan werk je rustiger. Landschapfotografie gaat niet om snelheid maar vooral om geduldig afwachten op het licht en als het komt sta je er. Dus neem je tijd en bepaal waar je wilt staan.

Vanzelfsprekend heb je dat statief ook nodig als je met langere sluitertijden werkt, bijvoorbeeld voordat de zon opkomt, in het blauwe uur of zoals gezegd als je met grijsfilters werkt om bewust langere sluitertijden te gebruiken. Ook mag het geen geheim meer zijn dat je foto’s scherper worden doordat je camera stevig en stabiel staat. Het voorkomt trillingen en daarmee onscherpte. Aanvullende tip, gebruik de app van je telefoon of gebruik een draadontspanner, zodat je niet de camera meer hoeft aan te raken.

Aandachtspunten

Maar met een statief komen er ook wat uitdagingen bij. Bijvoorbeeld opletten waar je je statief neer zet. Dus plaats altijd je statief bewust en let daarbij op je ondergrond. Bijvoorbeeld op een stenenondergrond of als je in het water staat of aan de water kant. Diverse leveranciers leveren handige accessoires zoals spikes die je onder de voetjes van je statiefpoten kunt schroeven.

Een beetje wind blaast een statief dat niet stabiel staat zo om. Maar geen zorgen, oefening baart kunst en op een zeker moment denk je er minder over na. Een ander aandachtspunt en minstens zo belangrijk; houdt afstand tot je statief of die van een ander. Voor je het weet raak je onbedoeld je statief aan met als gevolg trillingen of nog erger omstoten. Dus werk rustig en let op!

Flexibiliteit

Nu zul je je afvragen maar zonder statief ben je toch veel flexibeler en bewegelijker om je standpunt te vinden. Precies! En dat is waarom ik mijn punt over het statief wil maken. Je zult meer en meer moeten concentreren op je positie en dus compositie. Een statief dwingt je door zijn ‘onhandigheid’ te zoeken naar je standpunt en daarmee maant het je ook tot rust.

Maar anno nu kun je het ook anders aanpakken. Een tip die ik steeds vaker benut, om niet direct met je statief aan de slag te gaan is deze neer te zetten en eerst met je smart phone goed te kijken, voordat je je statief plaatst en instelt.. Je bepaalt zo je compositie en gaat vanuit hier finetunen.

Geheid dat het je foto ten goede komt. En dat zoeken naar je beeld, dat laatste is iets wat hoort bij landschapfotografie. Immers de compositie in combinatie met het licht maken je foto, een stapje naar rechts of naar links kan net het verschil maken.

Must have accessoire

Mocht je nu van plan zijn meer aan landschapfotografie te gaan doen en dus op pad te gaan met je camera en statief. Zorg dat je vanaf het begin af aan een L-Bracket voor je camera koopt. Een betaalbaar en handige accessoire. Een L-bracket of L-statiefplaat is een L-vormige beugel waarmee je snel de camera op je statiefkop kunt bevestigen. Met als grootste voordeel liggend en staand snel foto’s vanaf statief te maken. L-brackets maken over het algemeen gebruik van het universele Arca-swiss. Hiermee klem je de camera veilig vast op je statiefkop. Ook bij het maken van panorama’s is een L-bracket al een eerste handig hulpmiddel.

Filters

Voordat ik je meeneem in de wondere wereld van filters wil ik net als met het statief beginnen met een tip. Professioneel natuurfotograaf Bob Luijks schreef een zeer compleet en prettig leesbaar boek, praktijkgids filters over dit superhandige landschapsfotografie hulpmiddel. Kortom over filters valt erg veel te zeggen te schrijven en dus te vertellen.

Maar voordat ik begin, moet je ze gebruiken? Nee dat moet en hoeft niet. Als je het tenminste over de grijsverloopfilters hebt. Die kun je als je dat wilt met softwarenabewerkingstechnieken en de dynamische bereiken van de aller modernste sensoren van hedendaagse ook behoorlijk oplossen zonder een traditioneel grijsverloopfilter voor je lens te schuiven.

Over nabewerkingstechnieken in landschapsfotografie lees je in een ander artikel uit deze serie later meer. Wil je daarentegen langere sluitertijden en polarisatie effect benutten, dan mogen deze filters absoluut niet in je fototas ontbreken. Dus.

Keuzes

Maar laat ik uit eigen ervaring er wat over zeggen. Zelf ben ik een groot fan van filters. In mijn landschapsfotografie gebruik ik er diverse. Dit zijn veelal schuiffilters behalve het eerste filter, dat is het polarisatiefilter. Deze zit in mijn Benro FHMKII filtersysteem perfect geïntegreerd dicht bij de lens. Bij mijn Lee filtersysteem de Lee landscape polariser middels een speciale ring aan de voorzijde waar je deze opschroeft. Ieder voordeel heeft zijn nadeel. Ik kan met beide prima werken.

De filters die ik altijd bij me heb en veelvuldig gebruik zijn:

1. Polarisatiefilter.
2. Grijsverloopfilter hard ND4 0.6.
3. Grijsverloopfilter zacht ND8 0.9.
4. Grijsfilter ND0.9 3-stops.
5. Grijsfilter ND64 6-stops.

Wat doen ze?

Het polarisatiefilter pas je vaak toe om reflecties te minimaliseren. Maar bijvoorbeeld mijn Lee landscape polariser gebruik ik vooral in de herfst, omdat deze naast dat het de reflecties op de blaadjes wegneemt, ook heerlijke unieke warme tones geeft.

Het grijsverloopfilter pas ik vooral toe om doortekening in de voorgrond te realiseren en zo de balans tussen hemel en aarde te behouden. Want zonder filter, zal je als je voor de lucht belicht vaak een fraaie doortekening daarin hebben, maar wordt je voorgrond eerder te donker. Andersom teveel op de voorgrond, resulteert vaak in uitgebeten hooglichten in de kleurrijke hemel.

Met als nadeel dat je naderhand weinig of geen details kunt corrigeren. Dan zijn mijn meest gebruikte grijsverloopfilters het 2 stops hard en 3 stops zacht verloop. Hardverloop staat voor harde overgang van lucht naar horizon. En zacht voor een geleidelijke overgang van lucht naar horizon.

Het harde verloop dien je wel nauwkeurig te plaatsen en ermee rekening te houden dat er op je horizon bij te heftig gebruik er te zichtbare effecten van het filter zijn. Ik gebruik deze hard verloop 2 stops filter ook regelmatig in het blauwe uur om zo de lucht en het water te balanceren. Zonder filter is de lucht lekker licht en het water vaak te donker, door de lucht ook wat af te stoppen en wat verder naar rechts te belichten ontstaat er meer balans.

Het zacht grijsverloopfilter is ideaal om soms de lucht meer doortekening te geven, maar ook als ik een horizon heb waar bijvoorbeeld zoals in onderstaande foto een paar losse boom prominent in beeld zijn. Let wel je ziet wel degelijk dat de boom wat donkerder wordt, maar creatief gezien vind ik dat hier niet storend. Dit kun je in de nabewerking weer gedeeltelijk oplossen, maar zoals gezegd in een nieuw artikel over nabewerkingstechnieken in landschapfotografie.

Creatief met lange sluitertijden

Je hebt er iets mee of niet, maar spelen met lange sluitertijden kan erg verslavend zijn. Vooral als de lucht perfect over je onderwerp heen beweegt en je zo dat mooie effect van een spiegelgladde voorgrond en dynamiek in de lucht over een statisch onderwerp kunt krijgen. Vooral overdag krijg je fraaie effecten. Over lange sluitertijd valt veel te zeggen en te schrijven, maar belangrijkste is dat je een statief, je draadontspanner, in Bulb modus je camera kunt instellen en dus een grijsfilter gebruikt die je sluitertijd kan verlengen.

Bulb modus is een sluitertijd-instelling. Wanneer je Bulb modus gebruikt zal de sluiter geopend blijven gedurende de tijdspanne dat de ontspanknop is ingedrukt. Niet fysiek natuurlijk, want je wil je camera niet aanraken. Nee met een eenvoudige draadontspanner activeer je de ontspanknop al.

Hoe lichter het is overdag des te meer stops zal je grijsfilter moeten zijn. Grijsfilters zijn er al vanaf 1 stops tot maar liefst 15 stops. Des te meer stops zegt vooral iets over het % lichtdoorlatendheid.

In landschapfotografie pas je het weinig toe, maar met een groot diafragma fotograferen op een lichte dag leidt tot sluitertijden van 1/4000e of meer. Veel camera’s kunnen geen snellere sluitertijd als dit aan. Ook dan komt een grijsverloopfilter van pas.

Een ander mooi effect wat je door gebruik van grijsfilters bereikt is dat het water een mooi effect creëert en daarmee iets bijzonders aan je fotografie toevoegt en nieuwe mogelijkheden krijgt.

Tot slot

Landschapfotografie begint met een goede voorbereiding. En als je dan eenmaal op je locatie bent, dan helpt het statief je om rustig en zorgvuldig je compositie te bepalen. Wil je snel wisselen naar de minder in gebruikzijde portret stand in landschapfotografie, dan is de must have accessoire zoals een L-bracket het ideale hulpmiddel. Maar blijf goed opletten dat je stabiel statief staat. Daarnaast hebben we het in dit artikel gehad over filters om de kleuren en doortekening van je landschapsfoto’s te verbeteren.

Tips:

• Begin met een polarisatiefilter en 6 of 10 stops grijsfilter die je i.c.m. verloopringen budget technisch op al je lenzen kunt gebruiken.
• Investeer in een L-bracket.
• Schaf je een basis draadontspanner aan, liefste draadloos zodat je trillingvrij je camera kunt activeren.
• Gebruik je smartphone om op de fotoplek je compositie te bepalen en dan rustig je statief te plaatsen.
• Ken je camera en ontdek de creatieve mogelijkheden van Bulb modus en fotografeer eens met lange sluitertijden.