Landschapfotografie en Compositie

Met deze nieuwe blog over compositie zijn we bijna bij het laatste deel uit de serie landschap-fotografie. We gaan het ditmaal hebben over orde in de chaos scheppen. Of te wel over de kunst van het kijken en het weglaten. Waarom maak je de foto zoals je de foto maakt. En waarom besluit je de foto zo te maken met de kennis die je hebt van je camera, je objectief en een soms ietwat onhandig statief. Aan de hand van enkele foto’s probeer ik in deze blog jullie steeds mee te nemen in compositie en de keuzes die kunt maken.

De kunst van het kijken

Voor mij persoonlijk gaat compositie over de kunst van het kijken en doorvertalen in het beeld wat jij ziet. Want door te kijken ga je dingen zien. Creëer je scheidend vermogen, afhankelijk ook van je objectief, de gekozen scherptediepte en je brandpunt. Veel heeft te maken met je onderwerp en hoe je dit onderwerp in het geheel (perspectief) plaatst van wat er voor je ligt.

Traditionele compositieleer gaat vaak over de regel van derden, of te wel de plaats van je onderwerp niet centraal, maar op 1/3 van de snijdende lijnen. TIP: In Lightroom hebben ze daar een heel handig hulpmiddel voor ingebouwd.

Activeer in de ontwikkelmodule de cropmodus.
Druk de toets “O” in.
Dan kun je schakelen tussen gulde snede, regel van derden en andere voorbeelden om daarmee de gemaakte foto iets bij te snijden. Deze geven je allemaal inzicht in compositie en zijn daarmee een handig hulmiddel als je de foto al gemaakt hebt, om eventueel later bij te snijden, om zo je beeld te versterken.Over dat laatste gesproken, veel camera’s kunnen ook rasters weergeven in hun zoeker of in het live view beeld.

Een klassiek voorbeeld van de regel van derden waarbij ik bewust het hoofdonderwerp, de Cunera kerktoren van Rhenen op 1/3e links in de foto heb geplaatst. Hebben we het over compositie dan hebben we het ook over de kunst van het weglaten. In deze foto is rechts de felle lamp de afleidende factor en daarmee maakt dit een leuke foto maar niet echt een goede foto van mij.

Deze foto heeft door de compositie met het onderwerp op rechts te plaatsen al veel meer kracht. Dit komt deels de door de voorgrond, maar vooral omdat wij Europeanen van links naar rechts kijken. Ook de voorgrond speelt een rol, net als de duinenrij op een derde. Wat kan hier beter? De bloeiende heide ook links in de voorgrond plaatsen. Maar wat er niet is, is er niet. Nb. Deze foto is een blend van een lange sluitertijd voor de lucht i.c.m. een snelle sluitertijd voor de voorgrond.

Sommige onderwerpen zijn heel recht toe recht aan. Daar hoef je gewoon geen ingewikkelde compositiekennis op los te laten. Een voorbeeld hiervan is het Reitdiep in Groningen. Een veel gefotografeerde locatie in Noord-Nederland. Zoals je ziet op de eerste foto trekt het appartementencomplex links door zijn kleur en vorm behoorlijk de aandacht. In mijn ogen leidt dit af van de huizen en de lucht.

Vanuit compositie perspectief zou je een zekere lijn kunnen zien, die links begint bij het appartementencomplex en zo via de gekleurde huizen je naar de achterzijde wegvoert. Persoonlijk vind ik deze compositie minder geslaagd dan de klassieke versie waarbij alle focus op de gekleurde huizen licht.

Het zien

Compositie zegt dus alles over wat jij ziet en hoe jij de wereld waarneemt. Technieken zoals lange sluitertijden, diafragma en sluitertijd en bijvoorbeeld blauwe uurtjes fotograferen kun je leren. Maar hoe jij kijkt naar vormen, jij je onderwerp in focus brengt en vastlegt is hoe jij als fotograaf de foto maakt. Kun je het leren? Vast wel, bijvoorbeeld door veel foto’s te kijken, maar je eigen draai er geven da’s toch echt jouw blik.

Vergelijk het maar met een telezoom en groothoeklens. Het is net als de bekende uitspraak; “Het glas is half vol of half leeg.” Of te wel zie je alles op 600 mm. tele, of op 10 mm. wijds? Het is meer dan alleen maar een kunstje om een voorgrond in je beeld op te nemen of een invoerende lijn.

Persoonlijk spreken mij V-vormen erg aan, die je vaak i.c.m. groothoeklens krijgt. In de onderstaande foto zie je een voorbeeld van wat ik bedoel met V-vormen in een foto van mijn geliefde John Frostbrug. Die ik al vele malen heb vastgelegd.

Verder heb ik zelf er erg veel moeite mee als bij een onderwerp, zoals in dit geval de John Frostbrug, er een deel die je er wel in verwacht niet op zou staan. In dit geval de linker pijler, zoals in de onderstaande foto. In elk geval mij spreekt het niet aan. Voor mijn gevoel ontbreekt er iets. Dit is een voorbeeld van hoe iedereen weer anders kijkt. Dat gezegd hebbend, maakt het ook weer meteen uniek hoe we allemaal anders zijn als fotograaf.

Lijnen spel

Een heel belangrijk hulpmiddel in een compositie zijn lijnen. Ze brengen je naar je onderwerp en geven diepte in de foto en brengen daarmee balans. Of te wel orde in de chaos.

onderwerp — De tak werkt als een diagonaal van hoek tot hoek en snijdt de foto in tweeën en maakt het minder opvallend dat de specht in het midden zit.

diepte — De lange schaduwen leiden je naar de achtergrond waar het licht is. Ook de zon op 1/3e en de boomstammen die weinig overlap kennen brengt orde in de chaos.

Dankzij de spiegeling vormt de witte rots een lijn naar de roeibootjes die bewust hoog in het kader zijn geplaatst. Door het gesloten landschap krijgt de foto een totaal ander perspectief.

Een wat weidsere opname van bijna hetzelfde standpunt als de foto links. Zie wat het effect van inzoomen is en een stapje naar links zetten doet.

Plaats van de horizon

Lijnen in combinatie met een hoge horizon. Een compositieregel die ik eigenlijk alleen maar toepas als de lucht oninteressant is. Dit sluit aan bij mijn opmerking die ik ook maakte over de groothoeklens. Des te interessanter de lucht, des te kleiner je brandpuntafstand.

Het hoeven niet altijd lijnen te zijn, maar door de waterlelies in de voorgrond te plaatsen komt er balans, diepte en ontstaat er een invoerende pijl/lijn naar de verlichte molen. De foto is hiermee in balans.

Het pad dat linksonder begint leid je naar de boom op 1/3e. Gelijktijdig loopt er een andere lijn diagonaal door het beeld wat balans in het beeld brengt en een soort van vlakverdeling brengt.

Centrale lijn Klassieke manier om diepte te brengen in je beeld, door de witte wegmarkering te accenturen en het verschil in contrast ontstaat er een aangename foto.

Decentrale lijn Door het pad links te laten beginnen ontstaat er een geheel andere dynamiek in je compositie

Gesloten of open compositie

Gesloten landschap met lijnwerking door het pad

Kijk ik naar landschapfotografie dan mag het duidelijk zijn, zoals ik ook al schreef in mijn blog over welke lens je gebruikt: “Dat naarmate de lucht in je beeld niets toevoegt, je dan deze beter uit je beeld kunt laten. Door zo de lucht weg te laten krijgt de foto een veel intiemere sfeer. Voor het klooster in bovenstaand voorbeeld krijg je zo veel meer focus en detaillering. In de open foto is het een onderdeel van de foto en gaat eigenlijk de meeste aandacht naar de achtergrond.

Licht en kleur in je compositie

Maar wat ik minder vaak hoor als het gaat over compositie, is wat het licht doet en hoe dat licht of beter nog wat de kleuren doen voor je foto.

In deze herfstopname is het grijze huisje het onderwerp, maar de felle oranje kleuren uiterst rechts leiden behoorlijk af.

Iets meer inzoomen en doordat de rechterboom wegvalt ontstaat er veel meer balans.

zwart-wit — Het hoeft niet altijd in kleur te zijn, maar in deze Zwart-wit foto speelt het licht dat door de ramen valt een belangrijke rol in mijn keuze om dit beeld te maken en wordt daarmee bepalend voor compositie.

Door het extreme lage standpunt benut ik de lijnen om rust in het beeld te krijgen naar de felle achtergrond toe. Ook door de bovenste lijnen vanuit de hoek te laten lopen ontstaat er meer evenwicht in deze foto. In zijn totaliteit is door de lijnen in de voorgrond balans in het beeld die je ogen naar het licht leiden.

Keuzes maken

Compositie kun je interpreteren als ‘je moet dit of dat doen’. Persoonlijk denk ik op dit vlak dat je de regels als inspiratie kunt zien en vanuit hier je eigen keuzes maakt. Dus keuzes maken en je fotografie gevoel laten spreken is mijn devies. Zie bovenstaande als tips die je inspireren om landschapfoto’s te maken en te experimenteren met wat voor jou werkt om jouw perfecte foto te maken. Begin van dit jaar maakte ik deze onderstaande foto. Een foto die ik hier maakte kwam tot stond door deels gevoel en ervaring.

Zoals je ziet volgde ik de structuur in de lucht die dankzij de reflectie in de voorgrond en door gebruik van de 16 mm. groothoeklens een V-vorm laat zien van links naar rechts. Dit in combinatie met de boom in het water met een vrije klassieke plaatsing op 1/3e. Zelf merk ik dat ik trouw blijf aan een horizon in het midden en daar zelf tevreden mee ben? Hoe kijk jij hierna? Zelf ben ik erg benieuwd naar jullie ideeën over compositie. In de volgende blog vatten we de serie landschapfotografie nog een keer samen. En we hebben nog leuk nieuws voor je!